سابقه تاریخی آستان قدس و تولیت آن که در ۳۵ سال گذشته با نام عباس واعظ طبسی گره خورده، به زمان صفوی‌ها برمی‌گردد. در آن زمان شاهان تولیت آستان را برمی‌گزیدند، اکنون ولی فقیه عهده‌دار این کار است. اما با وجود این سابقه چند صد ساله، در دوران تولیت عباس واعظ طبسی بود که حریم آستان از حرم امام رضا بسیار فراتر رفت و بدل به نهادی شد که منتقدان، آن را "امپراتوری آستان" و تولیتش را "والی خراسان" لقب دادند
آستان قدس رضوی
آستان قدس رضوی اگر ثروتمندترین مجموعه اقتصادی ایران نباشد، به گفته مسئولان آن بزرگترین نهاد موقوفاتی جهان اسلام است. اداره تمام نذورات و موقوفات امام هشتم شیعیان به عهده آستان قدس است. با وجود فعالیت‌های اقتصادی فراگیرش به دولت مالیات نمی‌دهد و برای این معافیت نامه‌ای از آیت‌الله خمینی دارد که هنوز هم دست دولتی‌هایی را که چشم به این آستان دوخته‌اند بسته است. نه تنها مالیات نمی‌دهد، بلکه می‌گوید دولت باید سالی ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد ریال بابت اجاره زمینهای موقوفی به این آستان پول بدهد.
بیش از ۱۳ هزار هکتار از مساحت ۳۱ هزار هکتاری شهر مشهد یعنی بیشتر از ۴۳ درصد از کل مساحت شهر جزو موقوفات آستان قدس رضوی است. اما این موقوفات محدود به مشهد و خراسان نیست و استان قدس در سرتاسر ایران زمین و باغ و چاه و قنات دارد؛ از آذربایجان شرقی و غربی و گلستان و گیلان تا تهران و سمنان و یزد وکرمان. ۳۰۰ هزار مستاجر در اراضی موقوفی خود دارد و برآوردهایی هست که ارزش تقریبی زمینهای آستان را ۲۰ میلیارد دلار تخمین می‌زند.
خدماتی-زیارتی
آستان قدس رضوی نذرها و موقوفه‌های مردم را دریافت می‌کند.
کسانی که امکان سفر به مشهد را ندارند می‌توانند با ثبت نام آنلاین بخواهند کسی به نیابت از آنها حرم امام رضا را زیارت کند. آستان قدس می‌گوید این زیارت نیابتی ظرف یک تا دو هفته انجام می‌شود و پس از آن به درخواست‌کننده ایمیلی برای تایید زیارتش ارسال می‌شود.
آستان قدس رضوی این امکان را ایجاده کرده است که بتوان صدا و تصویر حرم امام هشتم شیعیان را به طور زنده در اینترنت دنبال کرد. همچنین با ارائه تصاویر تعاملی سراسرنما (پانوراما) از حرم امام رضا کاربران می‌توانند به «زیارت مجازی» در حرم بپردازند.
سازمان اقتصادی رضوی
سازمان اقتصادی رضوی مسئول سر و سامان دادن به شبکه پیچ در پیچ اقتصادی آستان است. آن طور که خود می‌گوید این سازمان مدیریت ۸۹ شرکت و مؤسسه را برعهده دارد که در ۴۴ مورد بیشتر از ۵۰ درصد سهام را در اختیار دارد. سابقه بعضی از این شرکتها که موقوفی هستند به دهه‌ها پیش برمی‌گردد. اما در دهه ۱۳۷۰ و اوایل ۱۳۸۰ خورشیدی بود که شرکتهای قدیمی‌تر سر و شکل یا نام تازه گرفتند و شرکتهای جدید، برای 'تأمین و ایجاد مالی و اقتصادی مطمئن برای فعالیت های فرهنگی و اهداف عالی' آستان زنجیروار ایجاد شدند.
سال ۱۳۷۷ فعالیت‌های اقتصادی آستان رسما از دیگر فعالیت‌ها جدا شد و در پی آن سازمان اقتصادی رضوی در اوایل سال ۱۳۸۳ ثبت شد. در حال حاضر این موسسه که تعداد کارکنان آن به حدود ۱۲ هزار نفر می‌رسد، برای کسب عنوان 'بزرگترین مجموعه اقتصادی ایران' با قرارگاه خاتم‌الانبیا متعلق به سپاه پاسداران و بنیاد تعاون ناجا وابسته به نیروی انتظامی رقابت می‌کند. سازمان اقتصادی به گفته خود آستان قدس رضوی 'یکی از بزرگترین هولدینگ‌های اقتصادی ایران به ویژه در شرق کشور' به شمار می‌آید.
فعالیت اقتصادی این سازمان به چند حوزه تقسیم شده که شرکتی مادر مسئولیت هر حوزه را با شرکتهای زیرمجموعه‌اش بر عهده دارد:
عمران و ساختمان
مالی و تجاری
کشاورزی و دامپروری
صنایع غذایی و دارویی
صنعت و معدن
خودروسازی
انرژی
فناوری اطلاعات
فراگیر بودن فعالیت‌های اقتصادی آستان آن را به مجموعه‌ای تبدیل کرده که به نظر می‌آید قادر است تقریبا در هر زمینهای خود نیازهایش را تامین کند. همین باعث شده که منتقدانش آن را به 'کشوری مستقل و خودکفا' تشبیه کنند. معاف بودن این شرکتها از مالیات حتی صدای نمایندگان محافظه‌کاری مانند احمد توکلی را هم در آورده که می‌گوید: 'همه شرکتهای تولید فرش یا خودروسازی یا داروسازی یا صنایع غذایی کشور، مکلفند ۲۵ درصد سود سالانه خود را به عنوان مالیات بپردازند اما شرکت تولید فرش رضوی یا داروسازی ثامن یا شهاب خودرو یا شرکتهای صنایع غذایی رضوی از این هزینه معاف‌اند و بنابراین می‌توانند بدون بهره‌وری بالاتر، قیمت محصولات خود را پایین‌تر از رقبا قرار دهند. بگذریم از اینکه بیشتر این شرکتها از زمینهای وقفی یا کم اجاره و تسهیلات بانکی ارزان‌قیمت استفاده می‌کنند که در نتیجه حاشیه سود آنها را بالاتر برده است و رقابت را نابرابر‌تر می‌کند.'
مالی و تجاری
شرکتهای زیر مجموعه:
موسسه اعتباری رضوی
شرکت کارگزاری رضوی
منطقه ویژه اقتصادی سرخس
موسسه اعتباری رضوی با هدف حمایت از مؤسسات این تشکیلات و رفع مشکلات مالی شرکتهای تابعه آستان قدس راه‌اندازی شده است. خدمات و تسهیلات این موسسه مختص کارکنان و شرکتهای آستان قدس است و بیش از هفت هزار نفر از کارکنان شاغل و بازنشستگان مجموعه در این مؤسسه حساب دارند. حقوق حدود ۷۰۰ نفر از کارکنان و بازنشستگان آستان قدس رضوی از سوی این مؤسسه پرداخت می‌شود.
شرکت کارگزاری رضوی، بورس کالا و اوراق بهادار آستان قدس است. مشاوره و خدمات مالی و سرمایه‌گذاری به ویژه در حوزه انرژی از فعالیت‌های اصلی این شرکت به شمار می‌آید. به گفته مدیر عامل شرکت کارگزاری رضوی، این شرکت در سال ۱۳۹۳ حدود ۹ هزار میلیارد ریال اوراق بهادار و مشارکت خرید و فروش کرده است. شرکت کارگزاری رضوی عمدتا در چهار حوزه پتروشیمی، قیر و فرآوردههای نفتی، کشاورزی و صنعت و معدن فعال است.
منطقه ویژه اقتصادی سرخس به وسعت ۵۲۰۰ هکتار در مرز ترکمنستان و نزدیک شهر سرخس بنا شده است. اولویت فعالیت این منطقه که مجوز تاسیس آن در سال ۱۳۷۵ صادر شد، ترانزیت کالا و انبارداری عنوان شده است. به گفته مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی سرخس، آستان قدس رضوی برای راه اندازی واحدهای صنعتی و تامین زیرساخت‌های منطقه بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه کرده است. سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این منطقه هم حدود ۳۷۰ میلیارد تومان برآورد شده است. به گفته مسئولان منطقه ویژه سرخس در ۹ ماه اول سال ۱۳۹۴ حدود ۵۰ هزار تن کالا صادر کرده که گفته می‌شود در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۱۰ برابر افزایش یافته است.
This post was written by: Author Name
Your description comes here!
Get Free Email Updates to your Inbox!
ارسال یک نظر